آمادگی جوامع و دولت‌ها و همکاری‌های بین‌المللی؛ گامی برای کاهش خطر

در سال 2020، حداقل 389 بلایای طبیعی در پایگاه داده‌ای ثبت حوادث گزارش‌شده که منجر به کشته شدن 15080 نفر شد، 98.4 میلیون نفر دیگر را تحت تاثیر قرارداد و نزدیک به 171.3 میلیارد دلار آمریکا خسارت اقتصادی به بار آورد. خسارات و آسیب‌های ناشی از انواع بلایا در کشورهای با درآمد پایین و متوسط همواره بیشتر بوده است. آسیا با رخداد بیش از 40درصد از بلایای طبیعی، پرحادثه‌ترین قاره بوده و 45درصد از کل مرگ‌ومیرها و 74درصد از مردم تحت تاثیر بلایا را نیز به خود اختصاص داده است. ایران یکی از کشورهای با درآمد پایین و ازجمله کشورهای با رخداد بالای حوادث و بلایا با مصدومین انبوه در دنیا محسوب می‌شود. بر اساس اعلام سازمان مدیریت بحران کشور در سال 1398، حدود 5270 حادثه طبیعی در کشور به وقوع پیوسته است و این آمار نشان می‌دهد که همواره ما در معرض حوادث و بلایا هستیم.
هر ساله 13 اکتبر به عنوان روز جهانی کاهش خطر بلایا مورد توجه کشورها قرار می‌گیرد. شعار امسال این روز “همکاری بین‌المللی برای کاهش خطر و آسیب‌های بلایا در کشورهای در حال توسعه” است. همکاری بین المللی برای کشورهای در حال توسعه از طریق کمک توسعه رسمی (ODA) و افزایش ظرفیت در برابر بلایا و حوادث شدید آب و هوایی و سایر خطرات طبیعی و انسان ساخت ضروری است.
بررسی تجارب بین المللی در مدیریت بحران کووید 19 نیز نشان داد که باید تمامی کشورها در راستای تقویت هم افزایی میان شرکت‌ها و دانشمندان کشورهای مختلف با هدف پرهیز از انحصاری شدن یافته‌های جدید پزشکی در حوزه همه.گیری کرونا از یک سو و تبادل تجارب و بهترین رویه‌ها از سوی دیگر تلاش کنند. تولید و توزیع و ارسال واکسن به کشورهای در حال توسعه، یکی از راهکارهای مدیریتی و بین المللی برای کاهش انتشار این بیماری و در نهایت کاهش مرگ و میر بود.
نشر مطالب علمی-آموزشی در راستای ارتقاء بهداشت عمومی، دسترسی آزاد به مقالات و یافته‌های جدید علمی، برگزاری وبینارهای آموزشی و مدیریتی بین‌المللی با مشارکت پژوهشگران کشورهای مختلف، همگی در راستای تلاش جهانی برای مدیریت یک بحران جهانی بود. در بلایا و حوادث پیشین در کشور ما نیز همچون زلزله بم، زلزله کرمانشاه و حتی سیل 1398 کشور، کمک‌های بین المللی در کنار فعالیت‌های بسیار غنی داخلی جهت مدیریت بحران‌ها، منجر به کاهش آسیب‌ها شد.
همکاری‌های بین‌المللی یک از ابعاد مدیریت بلایا و فوریت‌هاست، اما یکی از مهمترین ابعاد کاهش خطر بلایا در جوامع آموزش عمومی و ارتباط نزدیک بین دولت‌ها و جوامع عمومی است. جامعه نقش اساسی در برنامه‌های پیشگیری و کاهش خطر و مقابله با آثار منفی حوادث و بلایا دارد. یکی از اقدامات مهم برای کاهش خطر بلایا در جوامع، آموزش و ایجاد آمادگی در تک تک اعضا جامعه است. در طی آموزش‌های همگانی، آگاه‌سازی عمومی درباره راهکارهای ارزیابی و کاهش خطر بلایا و جلب مشارکت عمومی برای اجرای برنامه‌های سلامت‌محور کاهش خطر بلایا انجام خواهد شد.
آشنایی خانوارها با نقاط ایمن منزل، محل کار و مدرسه، نحوه پناه گیری در حوادث مختلفی همچون زلزله و سیل و … در اماکن ایمن، ایمن سازی غیرسازه‌ای منزل، محل کار و مدرسه، تهیه کیف نجات برای خانواده و یا داخل خودرو و تمرین مداوم نحوه پناه گیری، از جمله اقداماتی است که می‌تواند منجر به آمادگی تک تک افراد جامعه در بلایا و حوادث شده و عوارض ناشی از این رویدادها را کاهش دهد.
جهت آموزش بهینه و همه‌گیر در جامعه باید از روش‌ها و رسانه‌های مختلفی همچون شبکه‌های اجتماعی با توجه به فرهنگ جامعه و ضریب نفوذ آن در خانواده‌ها و گروه‌های سنی مختلف استفاده کرد. مطالعه‌ای در زمان همه گیری کووید 19 نشان داد که میزان استفاده از اینترنت در زمان شیوع همه گیری 20درصد افزایش یافته که عمدتاً برای دستیابی به اطلاعات به روز بهداشتی در شبکه‌های اجتماعی بوده است و بیش از 70 درصد از مخاطبان از شبکه‌های اجتماعی برای دستیابی به اطلاعات بهداشتی استفاده کرده‌اند. سادگی دسترسی به اطلاعات از طریق شبکه‌های اجتماعی، قرنطینه خانگی و کاهش ارتباط رو در رو منجر به استفاده گسترده از آنها در دستیابی به اطلاعات شده است.
از سوی دیگر در کشور ما نیز اینستاگرام، تلگرام و تلویزیون ملی جزو پرمخاطب‌ترین شبکه‌های اطلاع‌رسانی در کووید 19 بوده‌اند. این نتایج می‌تواند در برنامه‌ریزی کشور برای استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مورد وثوق جامعه برای توزیع و انتشار محتواهای آموزشی عمومی مورد توجه قرار گیرد.
استفاده از سایر روش‌های اطلاع‌رسانی و آموزشی مانند ویدیو، پوستر، پمفلت‌های آموزشی، بازی‌های کامپیوتری، بازی‌ها، نقاشی، پازل‌ها برای گروه‌های کودکان و نوجوانان، تمرینات عملیاتی در منزل، محل کار و مدرسه، بازدید از مراکز مدیریت بحران و پایش خطر بلایا نیز برای ارتقاء دانش و آمادگی عمومی نیز پیشنهاد می‌شود که در این زمینه جهت ارتقاء اثربخشی آموزش‌ها، نیاز به عزم ملی و برنامه‌ریزی کلان است.

آرزو دهقانی – سلامت در بلایا و فوریتها

منبع