آموزش راهکاری برای ارتقا تاب اوری در تهدیدات زیستی

پدافند غیرعامل چیست؟

راهکار برای ارتقا تاب اوری در تهدیدات زیستی: شعار امسال کمیته پدافند غیرعامل کشور؛ «مقاومت فعال ، تاب‌آوری حیرت‌انگیز، ایران قوی» است. اما پدافند غیرعامل چیست؟ پدافند غیرعامل به اقدامات دفاعی غیرمسلحانه گفته می‌شود که موجب کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدید و اقدامات خصمانه دشمن خواهد شد. شناسایی تهدیدها و نقاط آسیب‌پذیر،  اولویت‌بندی و اقدام برای کاهش آن‌ها از اصول پدافند غیرعامل است.

تهدیدات زیستی

یکی از نقش‌های فعال پدافند غیرعامل مقابله با تهدیدات زیستی است. تهدیدات زیستی از قدیم‌الایام یکی از روش‌های مقابله و جنگ خاموش بوده است. تهدید زیستی یعنی استفاده از عوامل بیماری‌زا همچون ویروس به‌عنوان یک وسیله جنگی. تهدیدات زیستی به ۶ حوزه تهدیدات آب، دام، انسان، غذا، دارو و محیط‌زیست تقسیم می‌شوند.  در سال‌های اخیر به دلیل پیشرفت دانش و انجام مهندسی ژنتیک بر روی این عوامل بیماری‌زا میزان بروز این رویدادهای افزایش‌یافته است. با توجه به ماهیت، شدت و میزان نفوذ این تهدیدات در کشورها از راهکار قوی برای مقابله با آن‌ها باید استفاده کرد که محوریت این فرایندها، پدافند زیستی است.

پدافند زیستی شامل اقداماتی همچون رصد و پایش تهدیدات زیستی، هشدار سریع، آشکارسازی و تشخیص، تریاژ، تخلیه و درمان، بهداشت و پیشگیری، قرنطینه و محدودسازی، بازیابی و حذف منابع آلوده، بازتوانی و بازسازی و مدیریت افکار عمومی در برابر تهدیدات زیستی است.

آموزش و اطلاع رسانی در تهدیدات زیستی

راهکار برای ارتقا تاب اوری در تهدیدات زیستی: یکی از مهم‌ترین اقدامات در راستای پدافند زیستی آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی است. آگاهی اقشار مختلف مردم در خصوص مقوله پدافند غیرعامل و آشنایی با آن، این امکان را فراهم می‌سازد که در برابر حملات و وقایع مختلف طبیعی و غیرطبیعی در حوزه‌های مختلف آمادگی داشته باشند. از سوی دیگر آموزش ساده در این حوزه به افراد جامعه در تمامی گروه‌های سنی، منجر به افزایش تاب‌آوری خواهد شد. این به معنی توان و ظرفیت برگشت کامل به شرایط قبل از بحران است. این جمله به این مفهوم هست که یک فرد و یا یک جامعه باید اقداماتی  را در جهت ایجاد این ظرفیت انجام دهند. این اقدامات باید شرایطی را در جامعه ایجاد کند که اگر بحرانی رخ داد٬ جامعه بتواند به‌خوبی به حالت قبل از بحران برگردد.

جامعه زمانی در برابر تهدیدات زیستی تاب آور محسوب می‌شود که آگاهانه و هشيار عمل كند، بپذيرد كه، موانع بخشي از زندگي هر جامعه است، داراي منابع كنترل دروني هستند، از مهارت‌های حل مسئله برخوردارند، ارتباطات محكم اجتماعي دارند، خود را قرباني ارزيابي نمی‌کنند و قادرند متناسب با موقعیت، درخواست كمك كنند.

در ارتقا تاب‌آوری جامعه در تهدیدات زیستی، آموزش عمومی اصلی اساسی است. شستن دست‌ها، استفاده از ماسک در همه‌گیری‌ها، پاک کردن سطوح، حفظ فاصله اجتماعی و حتی در موارد شدیدتر خودقرنطینگی در زمان شیوع برخی بیمارهای نوپدید می‌تواند در کاهش میزان ابتلا و فوت مؤثر بوده و آسیب‌های اجتماعی، اقتصادی و روانی را به حداقل برساند.

علاوه بر سازمان‌های ذی‌ربط در حوزه سلامت و پدافند زیستی، رسانه‌ها نیز نقش اساسی در ارتقا تاب‌آوری جامعه ایفا می‌کنند. اطلاع‌رسانی صحیح و در زمان درست، ارائه نکات آموزشی در زمان قبل، حین و پس از بروز این‌گونه تهدیدات، ایجاد اعتماد عمومی و آرامش روانی در جامعه، جلوگیری از بروز شایعات و آسیب به‌سلامت روان افراد مختلف ازجمله فعالیت‌هایی است که باید رسانه‌ها در نه‌تنها در زمان بروز تهدیدات بلکه پیش از آن انجام داده و فرهنگ‌سازی مناسبی جهت ارتقا فرهنگ خود مراقبتی در تهدیدات زیستی فراهم آورند.

راهکار برای ارتقا تاب اوری در تهدیدات زیستی

راهکار تاب اوری در تهدیدات زیستی: این‌گونه آموزش‌ها می‌تواند از سنین کودکی نیز آغاز شود، نکات آسان اما معمول بهداشت عمومی همچون روش صحیح شستن دست‌ها، عطسه و یا سرفه کردن در دستمال، رعایت فاصله 1.5 متری با دیگران در زمان بیماری‌ها و هوشیاری نسبت به علائم بیماری باید در اختیار کودکان قرارگرفته و با حفظ استانداردهای آموزشی به‌دوراز هرگونه ایجاد هراس به آن‌ها ارائه شود.

پدافند غیرعامل، ارزان‌ترین، پایدارترین و صلح‌آمیزترین روش دفاعی در دنیاست و هر چه بیشتر روی آن سرمایه‌گذاری شود کمتر در معرض تهدید قرار خواهیم گرفت.

سلامت در بلایا و فوریتها – آرزو دهقانی