پدافند زیستی و تاب آوری حوزه سلامت

تاب آوری چیست؟

تاب­آوری یعنی توان و ظرفیت برگشت کامل به شرایط قبل از بحران. جهت ایجاد تاب اوری  اقدامات توسط یک فرد و یا یک جامعه در جهت ایجاد ظرفیت انجام می شود که این اقدامات باید شرایطی را در جامعه ایجاد کند که اگر بحرانی رخ داد٬ جامعه بتواند به خوبی به حالت قبل از بحران برگردد.

تاب آوري قابل يادگيري است و جامعه ای تاب اور است که آگاهانه و هشيار عمل كند، مي پذيرد كه، موانع بخشي از زندگي هر جامعه است، داراي منابع كنترل دروني هستند، از مهارت هاي حل مسئله برخوردارند، ارتباطات محكم اجتماعي دارند و قادرند متناسب با موقعیت، درخواست كمك كنند.

چشم اندازهای پدافند غیرعامل کشور

چشم اندازهای سازمان پدافند غیرعامل کشور ایجاد توانمندی در تأمین حداکثر ایمنی و پایداری و به حداقل رسانیدن آسیب پذیری زیر ساخت های مرتبط در مقابل تهدیدات دشمن ، استفاده حداکثرسازی از پهناوری و عمق سرزمینی و عوارض طبیعی کشور و به کاهش مخاطرات و خسارات، ساماندهی مناسب استفاده از فناوری های نوین به منظور کاهش آسیب پذیری ناشی از وابستگی و امکان جمع آوری اطلاعات توسط دشمن، توسعه فرهنگی و ارتقای باور عمومی و تقویت عزم و اقتدار ملی نسبت به ایمن سازی مراکز حیاتی، حساس و مهم است.

اهداف کلان سازمان پدافند غیرعامل کشور شامل ایمنی سازی مراکز حیاتی، حساس و مهم، توسعه کمی و کیفی نیروی انسانی متخصص، ارتقای قابلیت بقا و حفظ کشور در شرایط بحران، افزایش آستانه مقاومت ملی و تقویت مولفه های مقاومت در مقابل تهدیدات، فرهنگ سازی و ایجاد باور عمومی در مورد تاثیر پدافند غیر عامل در کاهش آسیب پذیری، کسب امنیت پایدار در توسعه و پایدار سازی زیرساخت های حیاتی کشور، تحقیق و پژوهش، تولید علم و فناوری و فرهنگ سازی و تبدیل آن به معارف عمومی، تکمیل چرخه دفاعی کشور و تعامل مثبت با دفاع عامل است.

هشت رویکرد پدافند تخصصی نیز شامل پدافند غیر عامل عمومی، پدافند سایبری، پدافند زیستی، پدافند پرتویی، پدافند شیمیایی، پدافند مردم محور، پدافند اقتصادی و پدافند کالبدی یا فنی می باشد.

پدافند زیستی

بیماری های نوپدید بیماری های عفونی  هستند که برای اولین بار در سطح جهان ظاهر شده و مردم را درگیر نموده و یا در گذشته وجود داشته ولی به سرعت در حال گسترش می باشند. در حال حاضر بیش از 44 بیماری عفونی نوپدید مواجه هستیم که هر یک از آنها با توجه به نوع، وسعت و شدت تهدیدهای مختلفی برای حوزه سلامت میتواند ایجاد کنند. یکی از نقش‌های فعال پدافند غیرعامل، مقابله با تهدیدات زیستی است. تهدیدات زیستی به ۶ حوزه تهدیدات آب، دام، انسان، غذا، دارو و محیط‌زیست تقسیم می‌شوند. در این میان پدافند زیستی شامل اقداماتی همچون رصد و پایش تهدیدات زیستی، هشدار سریع، آشکارسازی و تشخیص، تریاژ، تخلیه و درمان، بهداشت و پیشگیری، قرنطینه و محدودسازی، بازیابی و حذف منابع آلوده، بازتوانی و بازسازی و مدیریت افکار عمومی در برابر تهدیدات زیستی است.

 مولفه های تاب آوری بیمارستان در تهدیدات زیستی

تاب آوری بیمارستان ها در تهدیدات زیستی منجر به ادامه عملکرد آنها در شرایط بحرانی، کاهش میزان عوارض اجتماعی، اقتصادی، کاهش میزان فوتی و ابتلا و شیوع بیماری خواهد شد. تاب آوری بیمارستان دارای ارکان مختلفی است. این آمادگی پیش از وقوع تهدیدات یا حملات زیستی باید ایجاد شود تا پاسخ به این رویدادها به بهترین شکل ممکن صورت گیرد.

رهبری، برنامه ریزی و هماهنگی رکن اول تاب اوری مراکز درمانی در تهدیدات زیستی است. ایجاد کمیته کاهش خطر بلایا، تشکیل جلسات حداقل ماهانه برای برنامه ریزی و هماهنگی و ارتقا آمادگی، تدوین برنامه عملیاتی، هماهنگی و ارتباطات و عقد تفاهم با سازمان های همکار در این محور قرار خواهد گرفت.

پشتیبانی و تدارکات یکی از موارد مهم امادگی و در نهایت پاسخ موثر در تهدیدات زیستی است که باید روش های تسهیل کننده اختیارات در فرآیندهای اداری و مالی قانونی برای تعیین مراحل نقطه سفارش، خرید، تامین و توزیع ملزومات تعریف شده باشد و برنامه ریزی و فراهم آوری امکانات و تسهیلات دپوی ملزومات مصرفی مورد نیاز برای تامین کلیه نیازها با توجه به دما، رطوبت، زنجیره سرد، برنامه ریزی برای فعالیت های پشتیبانی از جمله خدمات نظافت، فضاهای استراحت، حمل و نقل ایمن و خدمات رفاهی کارکنان نیز صورت گیرد.

مدیریت اطلاعات و ارتباطات از دیگر ارکان تاب اوری بیمارستانی است، لذا باید شرایط برای ثبت اطلاعات آنلاین و کاغذی فراهم و جریان داده  و نحوه و مکانیسم گزارش گیری تعریف شده باشد. ایجاد بک آپ، تایید پذیری و امنیت سیستم های اطلاعاتی نیز بسیار پر اهمیت است.

پدافند زیستی

در حوزه ارتباطات نیز یجاد سیستم های ارتباطی اولیه و پشتیبان مطمئن و پایدار، تعیین مکانیسم برقراری ارتباطات داخل و خارج از بیمارستان در موقع بروز حوادث زیستی ، تعیین اعضای تیم اطلاع رسانی به کارکنان ، ملاقات کنندگان و بیماران  و تعیین سخنگو برای اطلاع رسانی عمومی، آموزش و ارتباط مداوم با عموم مردم، رسانه و مدیران باید مد نظر قرار گیرد.

یکی از ارکان بسیار مهم تاب اوری حوزه سلامت مدیریت منابع انسانی و حفظ جان و سلامت کارکنان است. تعیین شرح وظایف و اقدامات کارکنان بر حسب مسئولیت، تربیت متخصصین درمانی مرتبط ، آموزش، تمرین مداوم نقش ها  و فعالیت ها ( تمرین دور میزی، تمرین عملکردی و عملیاتی)، تعیین ساعات کاری کارکنان، نحوه فراخوان کارکنان ، نحوه به کارگیری نیروی داوطلب، توزیع کارکنان در بخش های مورد نیاز در حملات زیستی، مراقبت و حمایت های روانی و اجتماعی از کارکنان از جمله اقداماتی است که پیش ، حین و پس از بروز رویدادهای زیستی باید انجام شود.

برای تشخیص به موقع و سریع تهدیدات زیستی و پیشگیری از شیوع آنها و همچنین  درمان بیماری ها باید راه اندازی فرایند غربالگری در سطح بهداشت ، تقویت اورژانس پیش بیمارستانی ، تریاژ رو به جلو در سطح مراکز واسط، تریاژ تخصصی در اورژانس بیمارستان ، مدیریت تخت بیمارستانی، تجهیزات و وسایل تشخیصی درمانی، تعیین فرایندهای تشخیصی درمانی باید از پیش در مراکز درمانی انجام و مستقر شود.

سلامت در بلایا و فوریتها – آرزو دهقانی