تحلیل اسناد ملی مرتبط با حوادث و بلایا با رویکرد ارتباطات خطر در ایران: براساس چرخه مدیریت بحران

ارتباطات‌خطر فرایندی پیچیده، چندبعدی و بلندمدت است که با فازبندی مناسب مبتنی بر چرخه خطر حوادث و بلایا می‌تواند نقش بسیار مهم و حیاتی در کاهش خطر و و مدیریت بحران داشته باشد. یکی از انتقادات وارد بر ارتباطات خطر نظام سلامت ایران، وجود گپ های قانونی و نقصان در اسناد بالادستی است. هدف از این مطالعه شناسایی و تحلیل شکاف قانونی ارتباطات خطر حوادث و بلایا در نظام سلامت با بررسی و مقایسه اسناد ملی در این حوزه است.

این پژوهش یک مطالعه کیفی است که اسناد ملی از سال 1380 تا 1400 که مرتبط با مدیریت حوادث و بلایا بودند جمع آوری و تحلیل شدند. در این مطالعه36 سند وارد بلوپرینت طراحی شده توسط پژوهشگر شده و مصوبات به روش تحلیل تماتیک آنالیزشدند.

در این پژوهش 58 سند مرتبط با مدیریت حوادث و بلایا استخراج شد. پس از بررسی اولیه 36 سند و دستورالعمل مشتمل بر 266 مصوبه با محوریت ارتباطات خطر بررسی و وارد مطالعه شدند. در تحلیل تماتیک اولیه 47 مصوبه مرتبط به فاز کاهش خطر (در 5 زیرطبقه اطلاع رسانی، آموزش و توانمندسازی عمومی، توسعه زیرساخت، مشارکت طلبی جامعه و تهیه و نگاهداشت سامانه های اطلاعاتی) ،61 مصوبه مربوط به فاز آمادگی ( در 9 زیرطبقه رصد و پایش، تشکیل و نگهداشت بانک اطلاعاتی، ایجاد و نگهداشت شبکه و زیرساخت های ارتباطی، هماهنگی، آموزش و توانمندسازی سازمانی، برنامه ریزی، تعیین سطوح و دسترسی به اطلاعات، ارتباطات، پایش و ارزیابی)،133 مصوبه مرتبط با فاز پاسخ ( در 11 زیر طبقه مدیریت اطلاعات، اطلاع رسانی، مدیریت ارتباطات، مدیریت رسانه ای، اعتماد سازی، سازماندهی و هماهنگی، تعیین سخنگو، نظارت و کنترل، استفاده و مدیریت شبکه مجازی، تولید محتوا، تامین و نگهداشت تجهیزات و زیرساخت) و 25 مصوبه مرتبط با فاز بازتوانی و بازسازی ( در 4 زیرطبقه مستندسازی، اطلاع رسانی، آموزش و توانمندسازی و مشارکت طلبی جامعه) است.

با توجه به بازنگری و به روز رسانی اسناد حوزه مدیریت بحران در سال های اخیر، به بحث ارتباطات خطر پرداخته شده است ولی در این اسناد بسیاری از ابعاد ارتباطات خطر حوادث و بلایا کم رنگ تر بود و موضوع عمده که به آن پرداخته شده بود بحث اطلاع رسانی است، بنابراین بازنگری این اسناد و تدوین سند اختصاصی ارتباطات خطر باید مورد توجه متخصصان و مسئولین حوزه مدیریت بحران قرار گیرد.