مدیریت و کاهش خطر بلایا

“مدیریت و کاهش خطر بلایا در نظام سلامت” فرآیندی است منظم به منظور بهره مندی حداکثری از ظرفیت های سازمانی، اجرایی و مهارتی با هدف به حداقل رساندن پیامدهای سوء سلامت ناشی مخاطرات طبیعی و انسان ساخت در سطح جامعه و تسهیلات و منابع سلامت از طریق پیشگیری از خاطرات و کاهش آسیب، ارتقاء پاسخ به موقع و بازیابی با رویکرد توسعه پایدار.

باید توجه داشت که در همه مراحل چهارگانه چرخه مدیریت بلایا، به ویژه مرحه بازیابی، توجه به توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست از مفاهیم کلیدی می باشد.

بر اساس تعریف مفهومی فوق برنامه های کاهش خطر بلایا در نظام سلامت ایران دارای چهار گروه هدف یا ذینفع می باشد:

۱. جمعیت عمومی

۲. کارکنان بهداشتی درمانی

۲. تسهیلات بهداشتی درمانی (سازه ای و غیر سازه ای)

۴- برنامه های بهداشتی درمانی با عنایت به این چهار گروه مخاطب

با توجه به این اهداف و اسناد بالادستی در مراحل چهارگانه چرخه مدیریت و کاهش خطر بلایا، کارکردهای ذیل تبیین می شوند:

• ارزیابی خطر تسهیلات بهداشتی درمانی
• کاهش آسیب پذیری سازه ای و غیر سازه ای تسهیلات بهداشتی درمانی
  مشارکت در ارزیابی خطر در جامعه
• مشارکت در آگاه سازی عمومی در خصوص اهمیت و راهکارهای کاهش خطر بلایا در سطح جمعیت عمومی، سیاست گذاران و مدیران
• جلب همکاری سایر بخش ها به منظور اجرای برنامه های پیشگیری و کاهش آسیب بلایا با رویکرد سلامت همگانی

چرخه مدیریت بحران دارای چهار مرحله کاهش آسیب، آمادگی، پاسخ و بازتوانی است که در خیلی از منابع کاهش آسیب و آمادگی را با هم ادغام می کنند.

در مدیریت بلایا و قوریتها با رویکرد حوزه سلامت، هر عنصر از چرخه مدیریت بلایا دارای کارکردهای تخصصی و ویژه است.

کارکردهای عناصر چرخه مدیریت و کاهش خطر بلایا

کارکردهای مرحله آمادگی

• مشارکت در آگاه سازی عمومی در خصوص راهکارهای آمادگی در برابر بلایا
• تدوین برنامه آمادگی تسهیلات بهداشتی درمانی در برابر بلایا
• آموزش تخصصی به مدیران و کارکنان بهداشتی درمانی
• طراحی، اجرا و ارزشیابی تمرینها (ماتورها)
• استقرار سامانه هشدار اولیه

کارکردهای مرحله پاسخ

• تایید وقوع فوریت
• ارزیابی سریع
• فرماندهی و کنترل
• هماهنگی
• مدیریت اطلاعات
• ارتباطات
• مشارکت در جستجو و نجات
• تخلیه اضطراری
• پشتیبانی
• امنیت
• اطلاع رسانی
• ارزیای مستمر نیازهای سلامت
• مشارکت و پایش اقدام های امدادی انبوه همچون اسکان اضطراری، تامین و توزیع آب و غذا
• تسهیلات بهداشتی همچون توالت و حمام و سایر اقلام اساسی
• مدیریت مصدمین انبوه با ارائه خدمات در حوزه اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستانی
• اقدامات سلامت عمومی ( مدیریت بیماری های واگیر و غیرواگیر، سلامت محیط، آب و اجساد، سلامت روانی اجتماعی، سلامت باروری، تغذیه)

کارکردهای مرحله بازیابی

• بازتوانی جسمی و روانی
• بازسازی در راستای توسعه پایدار
• جلب مشارکت مردمی و سایر بخش ها در بازیابی جامعه آسیب دیده

منبع درسنامه سلامت در حوادث و بلایا، دکتر علی اردلان و همکاران، 1395